Opierając się atakom, sztuka powraca do Somalii z pierwszym dramatem telewizyjnym od 30 lat – The Washington Post

„Każdy, kto to widział, wie, jak wygląda bombardowanie” – powiedział reżyser Ahmed Farah, który sam tam był. „Zawsze są buty. Buty i okulary.

Oto plan „Arday”, 10-odcinkowego serialu telewizyjnego kręconego w Mogadiszu, stolicy Somalii, będącego kroniką życia uczniów szkół średnich. Rozpocznie się w tym miesiącu w somalijskiej telewizji i jest pierwszym serialem dramatycznym kręconym w spustoszonym mieście od wybuchu wojny domowej w 1991 roku. Serial jest częścią szerszego rozkwitu sztuki w tym mieście, wbrew częstym atakom islamistów bojownicy.

Po tym, jak w 2011 roku siły pokojowe Unii Afrykańskiej wypchnęły z miasta powiązanych z Al-Kaidą rebeliantów al-Shabab, mieszkańcy ponownie napłynęli do miasta. Cztery lata później Mogadiszu rozpoczęło coroczne targi książki. W zeszłym roku kino narodowe, niegdyś wykorzystywane jako baza bojowników, a następnie zniszczone przez bombardowanie, zostało ponownie otwarte po raz pierwszy od początku wojny. Kawiarnia właśnie ogłosiła wystawę sztuki.

Farah, somalijsko-holenderska reżyserka, która napisała scenariusz do serii „Arday”, zaplanowała każdy odcinek wokół problemów trapiących somalijską młodzież. Noże, gangi, narkotyki i bomby to wszystko. Ale podobnie jak tęsknota syna za zaginionym ojcem, chwiejna lojalność córki wobec staroświeckich rodziców oraz ograniczenia i możliwości kobiecej przyjaźni.

Filmowanie było trudne. Dwie aktorki o mały włos nie zginęły w samobójczym zamachu bombowym, który obsypał biura filmowe Farah odłamkami. Chociaż w tym ataku zginęło ponad 100 osób, aktorki nie zniechęciły się i zakończyły przymiarki kostiumów, zanim opadł kurz. Innego dnia mężczyzna został zastrzelony przed mieszkaniem Farah.

Zabójstwo czołowego bojownika ISIS rzuca światło na szeroki zasięg grupy w Afryce

W serialu przewija się przemoc. Farah zrezygnowała z edytowania prawdziwych serii wystrzałów w tle. Ale prawdziwy nacisk kładziony jest na zmieniające się relacje między postaciami. Syn aroganckiego polityka zderza się z biednym łamaczem serc z sąsiedztwa. Raper umawia się z kochającą poezję dziewczyną. Zbuntowana córka odkrywa, jak bardzo kocha ojca.

Wszyscy aktorzy są lokalni. Farah starała się wybrać ludzi, których osobiste historie były podobne do historii ich postaci, choć mniej skrajne. „W ten sposób nie musieli zbytnio działać” — powiedział. „Muszą po prostu być sobą”.

Abdullah „Rasaas” Mohammed, znany również jako „Bullet”, który gra rapera w serialu, jest raperem w prawdziwym życiu; ma ponad milion wyświetleń swoich filmów na YouTube. Rasaas powiedział, że występowanie przed kamerami różni się od kręcenia rapowych teledysków z przyjaciółmi.

„Na początku byłem zszokowany aparatem. Tyle kamer!” powiedział. „Kiedyś strzelałem do swojego [rap] filmy jedną kamerą… teraz już się do tego przyzwyczaiłem”.

Shukri Abdikadir, 20-letnia aktorka, przeprowadziła się do Mogadiszu z Arabii Saudyjskiej trzy lata temu i powiedziała, że ​​na początku miała trudności z przystosowaniem się. „Zostałem osądzony i odrzucony. Stąd bierze się większość mojej złości” – powiedziała.

Więc załoga obiecała jej rolę wichrzycielki, powiedziała. „Myślałem, że żartują, a następnego dnia dali mi nóż i scenariusz.”

Wciela się w przywódczynię gangu twardzieli, która była więziona w jednym z miejskich amatorskich ośrodków rehabilitacyjnych, do którego somalijscy rodzice, zwłaszcza emigranci, często wysyłają nieposłuszne dzieci. W rzeczywistości ośrodki te stały się kontrowersyjne, ponieważ niektóre z nich biją, biczują, łańcuchami, a nawet wykorzystują seksualnie dzieci.

Powstanie somalijskich klanów stawia bojowników powiązanych z Al-Kaidą w defensywie

„Arday” zajmuje się również dolną stroną boomu technologicznego w Somalii, w szczególności wykorzystaniem szantażu internetowego. Farah powiedziała, że ​​odurzanie kobiet narkotykami i filmowanie ich gwałtów stało się w ostatnich latach powszechne w Somalii.

W jednej scenie uczennica zostaje odurzona narkotykami i zgwałcona po przyjęciu, a film przedstawiający jej napaść jest wykorzystywany do szantażowania jej. Kiedy wchodzi do szkolnego korytarza, zastaje wszystkich siedzących przy telefonach i oglądających wideo online. Sekwencja zwalnia, gdy kamera skupia się na jej twarzy i oddechu, gdy idzie długim krokiem do swojej klasy. Kiedy się odwraca, korytarz rozświetla się błyskami telefonu, a jej koledzy ze szkoły rejestrują jej reakcję.

Serial nie ma budżetu reklamowego, ale zwiastun obejrzano ponad 440 tys razy w ciągu ostatniego miesiąca. Kontrowersyjne spiski wywołały tysiące komentarzy i donos ze strony związku reprezentującego pracowników szkoły.

Farah lubi tę odpowiedź. Powiedział, że chce sprowokować debatę publiczną, zaczynając od standardów, jakich oczekuje się od szkół publicznych. (Wystrój szkoły wyglądał tak ekskluzywnie, jak powiedział, że któregoś dnia przyszedł do niej rodzic, pytając, jak się zapisać).

Farah, były operator wiadomości dla Al Jazeery i brytyjskiego Channel 4, był operatorem zdjęć do nagrodzonego Emmy filmu dokumentalnego „Last Hijack”. Zdobył także nagrody za swój pierwszy pełnometrażowy film „Ayaanle”, nakręcony w przeważnie somalijskiej dzielnicy Eastleigh w Nairobi. (Farah przegapił debiut filmu w USA; nie mógł dostać wizy, ponieważ wyjechał do Somalii).

Wojska amerykańskie wróciły do ​​Somalii i starają się pomóc tamtejszym siłom specjalnym

Serial dramatyczny „Arday” jest częścią szerszego somalijskiego renesansu kulturowego. W 2021 roku „Żona grabarza” fińsko-somalijskiego reżysera zdobyła międzynarodowe nagrody i była nominowana na Festiwalu Filmowym w Cannes do nagrody głównej krytyków. Wielokrotnie nominowany do nagrody Bookera Nuruddin Farah planuje nakręcić dwie ze swoich powieści na ekranizację. Farah ma nakręcić jednego, a somalijska reżyserka drugiego.

Nadal istnieją granice. Teatr Narodowy nie pokazał jeszcze „Ayaanle”. Farah powiedział, że uważa, że ​​to z powodu przedstawienia w filmie Asz-Szabab. Chociaż „Arday” przedstawia zamachy bombowe, nigdy nie wymienia bohaterów, ponieważ mogłoby to oznaczać wyrok śmierci dla wszystkich zaangażowanych w serial.

A sztuka ma niski priorytet dla rządu, który żongluje ofensywą wojskową przeciwko al-Shabab i suszą, która zabiła tysiące ludzi.

Ale podobnie jak wielu innych Somalijczyków o dwóch narodowościach, którzy przenieśli się z powrotem w ostatnich latach, Farah patrzy na swój zmaltretowany naród i widzi nadzieję i determinację.

„Zrobiliśmy to profesjonalnie, pracowaliśmy z lokalną ludnością i przeszkoliliśmy ich na wysokim poziomie, aby mogli pracować przy innych somalijskich filmach” – powiedział. „Pokazaliśmy im, że czasami potrzeba 20 ujęć, aby zrobić coś dobrze”.